Απ ‘ της Αλάνιας1 ο Κεμάλ κράταγε το λιμάνι,
μα όλο το σόι του ήτανε Κρητικοί Μουσουλμάνοι2
που φύγαν στην Ανατολή μετά το Εικοσιένα
και μίλαγε τα κρητικά καλύτερ’ από μένα.
Εις το Στρασβούργο πήγαμε μαζί τον μήνα Ιούλιο,
δύο βήματα από το Ευρωπαϊκό το Κοινοβούλιο.
Σε μιαν αλάνα, σε σωστό ντενεκέ μαχαλά,
για να γουστάρουμε όργανα και νάκλια3 απ’ τα καλά.
Είχαν πολλούς λυράρηδες οι Τουρκοκρητικοί,
που παίζαν για όσους έρχονταν στις φάμπρικες εκεί
απ’ όλη την Ανατολή κι από την Ιωνία
κι απ’ του Βελγίου τις στοές κι από τη Γερμανία.
Κοψίδια σούβλας, παστουρμά και φίνο μεζεκλίκι,
και βέρα γλώσσα κρητική, που λέει για σεβνταλίκι.
Τριγύρω στις παρέες τους ενώ τσιμπολογούσα
λέγαν τον Ερωτόκριτο, λέγαν την Αρετούσα.
Μα όπως τα σκάτωσαν μετά η Ελλάδα και η Τουρκία,
πέθανε ο φίλος μου ο Κεμάλ4 κάπου στην Εσπερία
χωρίς ποτέ ν’ αξιωθεί να δει τον Ψηλορείτη,
Τον τόπο των πατέρων του, την όμορφη την Κρήτη!
Σημείωση
- Αλάνια είναι μια μικρή πόλη της νότιας Μικρασίας στον κόλπο της Αττάλειας.
- Τουρκοκρητικούς ονομάζουν συνήθως τους Κρητικούς που έγιναν Μουσουλμάνοι πριν και μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Οθωμανούς το 1680. Διακόσια χρόνια αργότερα οι εξισλαμισμένοι και ελληνόφωνοι Κρητικοί θεωρήθηκαν Τούρκοι και άρχισαν να πιέζονται από την ανεξάρτητη πλέον Κρήτη να εγκαταλείψουν το νησί. Εκπατρίστηκαν και εγκαταστάθηκαν στα παράλια της Μικράς Ασίας, ώσπου το 1923 με την ανταλλαγή έφυγαν και οι τελευταίοι από την Κρήτη. Στη νέα τους πατρίδα συνέχισαν να μιλάνε την κρητική διάλεκτο και να διατηρούν τα έθιμά τους.
- Νάκλια στην κρητική διάλεκτο είναι τα ανέκδοτα, τα καλαμπούρια.
- Ο Κεμάλ, φίλος μου Τουρκοκρητικός, τον γνώρισα στο Παρίσι σε μια συνάντηση Εθνολόγων και Ανθρωπολόγων. Κάναμε πολλά ταξίδια στην Ευρώπη σε μέρη όπου ήταν εγκατεστημένοι Έλληνες και Τούρκοι μετανάστες και Τουρκοκρητικοί. Γράψαμε μαζί μελέτες σχετικές με τραγούδια που μαγνητοφωνούσαμε. Τη συνέχεια τη λέει το τραγούδι.
